1573 starodruk z listem Izabeli Sforzy – matki królowej Bony

Wycena 2.600 zł. Chcesz kupić? Zaproponuj swoją cenę: a@e-cymelia.pl

Kupujący otrzyma imienną fakturę – świadectwo, że jest to jego własność, że wszedł w posiadanie tak unikatowego zabytku legalnie oraz, że należne podatki zostały opłacone (nie musi płacić podatku pcc  – od zakupu rzeczy używanej powyżej 1000 zł).

Starodruk włoski z 1573 roku – poradnik jak pisać listy i pisma – z różnymi wzorcowymi autentycznymi listami – w tym z ciekawym listem Izabeli Sforzy (matki Bony – przyszłej królowej Polski), do ojca (czyli dziadka Bony).


Del Secretario Overo Formvlario Di Lettere Missive Et Responsive Di M. Francesco Sansovino Libri Quattro, Wenecja 1573,

Autor: Francesco Sansovino.


8 kart nieliczbowanych, 126 kart liczbowanych, 2 karty (w sumie ok. 270 zadrukowanych stron). Kompletny egzemplarz. Książka w języku włoskim. Wymiary 10,5 x 15 x 3 cm. Oprawa pergamin. Karta tytułowa lekko uszkodzona – zdublowana. Stan, mimo drobnych zacieków, dobry.

Pierwodruk wydany za życia autora, co jest dodatkowym plusem. Ciekawe znaki wodne: np. karta 7, 12, 14, 18, 28, 31, 37, 56. Książka dopracowana typograficznie – z ciekawymi drzeworytowymi ozdobnikami i inicjałami, ale z wieloma błędami w paginacji – tak jakby tę najprostszą rzecz zlecono jakiemuś praktykantowi – np. karta nr 2 jest oznaczona numerem 120 (składka A2), po 73 jest numer 38, po 77 jest 36, po 79 – 08, po 105 – 4 – to wynik jakiegoś wielkiego niedbalstwa. Kustosze wskazują, że druk jest po kolei i kompletny.
Wstęp jest datowany: Wenecja 1568. 


Autor: Francesco Tatti da Sansovino (1521–1586) był włoskim uczonym i wydawcą, jednym z najważniejszych w swoim stuleciu humanistą i literatem. Studiował prawo na uniwersytetach w Padwie i Bolonii. Zajmował się też krytyką literacką, pisząc w szczególności o Dantem i Boccaccim. Ojcem Francesca był znany włoski architekt i rzeźbiarz Jacopo – twórca wielu budynków i zdobień na placu św. Marka w Wenecji.
W czterech rozdziałach autor pokazuje jak dobrze pisać i właściwie formułować zdania. Książka zawiera wzorcowe wyrażenia, listy i dokumenty z różnych czasów i pisane z rożnych okazji – w czwartym rozdziale już całe treści konkretnych listów – od roku 1209. Wiele jest listów z końca XV wieku. Nie są to listy anonimowe – ale konkretne listy ważnych ludzi danej epoki – książąt, papieży, królów – są to też ważne źródła historyczne. 

Po karcie 118 jest list Isabelli Sforzy – była to matka Bony Sforzy – późniejszej królowej Polski. Izabela w liście do ojca (czyli dziadka Bony) skarży się na wujka Ludovica (był bratem jej mamy), na jego okrucieństwo i to, że z żoną robią co chcą, a jej (Izabelli) pozostał tylko tytuł. Są to echa konfliktu ze stryjem – więcej o kulisach rodzinnych nienawiści poniżej. 

Izabela Aragońska (wł. Isabella d’Aragona) (1470 Neapol – 1524 Bari) – księżna Mediolanu i Bari, córka króla Neapolu Alfonsa II. Księżna pochodziła z hiszpańskiego rodu Trastamara, panującego w Aragonii, Sycylii i Neapolu. W 1489 r. została żoną księcia mediolańskiego Gian Galeazza Sforzy (w 1490 z okazji zaślubin wystawiono alegoryczne przedstawienie kostiumowe do któregoscenografię i kostiumy zaprojektował Leonardo da Vinci).


Relacje Izabeli z regentem Mediolanu Ludovicem Sforzą nie układały się najlepiej. (Księżna darzyła początkowo sympatią kochankę Ludovica, Cecilię Gallerani, którą sportretował Leonardo da Vinci na obrazie Dama z gronostajem)O życiu Izabeli mówi wiele źródeł, że pożycie małżeńskie księżnej początkowo nie było udane. Pomimo ślubu – jej mąż Gian Galeazzo Sforza nie zamierzał skonsumować małżeństwa, gdyż wolał młodych chłopców – których podsyłał mu Ludovic (który z kolei poza chłopcami jednocześnie miał i żonę i kochankę). Izabela była dziewicą przez pierwsze 1,5 roku małżeństwa.


I tak dochodziło do burzliwych spotkań rodzinnych, nierzadko kończących się rękoczynami. Do tego Izabela zorganizowała otrucie dwóch kochanków męża.


Po śmierci męża księżna rezydowała w Bari, gdzie otaczali ją przedstawiciele włoskiego renesansu. Córka Izabeli, Bona Sforza została żoną króla polskiego Zygmunta I Starego i matką ostatniego przedstawiciela dynastii Jagiellonów, Zygmunta II Augusta. 

Na końcu druku – 2 ostatnie nieliczbowane karty (zwykle ich brakuje) – jedna to herb dynastii Sabaudzkiej jako królów Włoch. Wokół herbu widzimy trzymany przez anioły zdobny łańcuch z napisami: FERT – jest to motto Domu Sabaudzkiego, Królestwa Sardynii i Królestwa Włoch. Motto pojawia się po raz pierwszy na naszyjniku zakonu rycerskiego założonego przez Amadeo VI z Sabaudii w 1364 roku.

Niemożliwe jest wyjaśnienie z całkowitą dokładnością znaczenia FERT ze względu na brak pisemnych dokumentów, które to potwierdzają, ale rozważano kilka teorii – w tym najbardziej popularna jest teoria autora oferowanego starodruku: Francesco Sansovina, który uważał, że FERT jest skrótem odFortitudo eius Rhodum Tenuit (JEGO SIŁA UTRZYMAŁA RODOS). Ta wersja odnosi się do legendarnego epizodu, zgodnie z którym Amadeusz Sabaudzki udał się na Rodos, aby uwolnić wyspę od tureckiego oblężenia.

Druga karta to kolofon z datą i miejscem wydania oraz registrem składek drukarskich (dzięki temu można sprawdzić kompletność druku).